Ngân hàng thương mại là gì? Tìm hiểu đặc điểm và bản chất

Ngân hàng thương mại là tổ chức tài chính hoạt động với mục tiêu kinh doanh tiền tệ nhằm thu lợi nhuận. Tại Việt Nam, ngân hàng thương mại được phép thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng theo quy định của pháp luật. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho Quý độc giả thông tin chi tiết về các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến hoạt động của ngân hàng thương mại.

1. Ngân hàng thương mại là gì?

Ngân hàng thương mại là một tổ chức tài chính hoạt động với mục tiêu sinh lợi từ các giao dịch tiền tệ. Hoạt động chính của các ngân hàng thương mại dựa vào việc huy động tiền gửi từ khách hàng để cung cấp các dịch vụ tài chính như cấp tín dụng, chiết khấu và thanh toán. Là doanh nghiệp thương mại, các ngân hàng này thực hiện các hoạt động kinh doanh theo quy tắc kinh tế, luôn hướng đến mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận.

Ngân hàng thương mại hoạt động dưới sự giám sát và quy định của pháp luật, được phép thực hiện nhiều loại hình nghiệp vụ ngân hàng. Ví dụ, họ có thể nhận tiền gửi có kỳ hạn và không kỳ hạn từ khách hàng, hoặc thực hiện nghiệp vụ chiết khấu, tức là mua lại các tài sản giấy tờ như hóa đơn, sổ nợ hoặc giấy chứng nhận với mức giá chiết khấu. Bên cạnh đó, ngân hàng thương mại cung cấp dịch vụ thanh toán, hỗ trợ việc chuyển tiền và thanh toán hóa đơn cho khách hàng. Để huy động vốn, họ cũng có thể phát hành các chứng chỉ nhận nợ nhằm thu hút các nhà đầu tư.

Ngân hàng thương mại là gì

2. Đặc điểm và bản chất của ngân hàng thương mại

Ngân hàng thương mại nổi bật với những đặc điểm chính sau đây:

• Với vai trò cầu nối giữa những người gửi tiền và những người vay, ngân hàng thương mại giúp điều phối và tối ưu hóa dòng vốn trong nền kinh tế.
• Các ngân hàng thương mại cung cấp một loạt dịch vụ và nghiệp vụ phong phú, từ huy động tiền gửi, phát hành kỳ phiếu và trái phiếu, cho đến cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.
• Ngân hàng thương mại chủ yếu thu hút vốn thông qua việc huy động tiền gửi từ khách hàng, đồng thời phát hành các sản phẩm tài chính như kỳ phiếu và trái phiếu. Những nguồn vốn này được sử dụng để cấp tín dụng cho các hoạt động sản xuất và tiêu dùng, bên cạnh việc cung cấp các dịch vụ thanh toán, chuyển tiền, bảo lãnh và ủy thác.
• Hệ thống ngân hàng thương mại có khả năng tạo ra tiền tệ thông qua các hoạt động cho vay và thanh toán. Điều này khiến chúng trở thành một phần thiết yếu trong khối cung tiền tệ của nền kinh tế và có ảnh hưởng lớn đến chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương.
• Ngân hàng thương mại thường nắm giữ tổng tài sản lớn nhất trong toàn bộ hệ thống ngân hàng, điều này phản ánh vai trò quan trọng của chúng trong việc cung cấp và quản lý vốn cho nền kinh tế.

Bên cạnh đó, bản chất của ngân hàng thương mại có thể được khái quát qua những khía cạnh sau đây:

• Ngân hàng thương mại không chỉ đơn thuần là một tổ chức tài chính, mà còn hoạt động như một doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh tế, có cơ cấu tổ chức rõ ràng và tương tác với các đơn vị khác trong nền kinh tế.
• Các hoạt động của ngân hàng thương mại mang tính chất kinh doanh, yêu cầu nguồn vốn riêng và khả năng tự chủ tài chính. Mục tiêu cuối cùng của các hoạt động này là tạo ra lợi nhuận, nhưng việc theo đuổi lợi nhuận phải luôn tuân thủ các quy định của pháp luật nhà nước.
• Ngành ngân hàng thương mại hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực tiền tệ và cung cấp dịch vụ ngân hàng, một lĩnh vực thiết yếu có ảnh hưởng trực tiếp đến mọi khía cạnh của đời sống kinh tế-xã hội. Với tính chất nhạy cảm của lĩnh vực này, việc quản lý các hoạt động ngân hàng cần sự thận trọng và tinh tế để bảo vệ lợi ích của xã hội, đồng thời đóng góp một phần quan trọng vào việc cung cấp tín dụng cho nền kinh tế.

3. Chức năng của ngân hàng thương mại

3.1 Trung gian tín dụng

Ngân hàng thương mại đóng vai trò như cầu nối giữa những người có vốn thừa và những người đang cần vốn. Chức năng này mang lại nhiều lợi ích cho các bên liên quan, cụ thể:

• Đối với khách hàng: Những người gửi tiền sẽ nhận được lợi ích từ lãi suất trên nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi của mình, cùng với sự an toàn trong việc gửi tiền và các tiện ích đi kèm. Đối với những người vay, ngân hàng giúp họ đáp ứng nhu cầu vốn tạm thời trong quá trình sản xuất kinh doanh, đồng thời tiết kiệm chi phí và thời gian, mang lại sự tiện lợi, an toàn và hợp pháp trong các giao dịch.
• Đối với ngân hàng: Chức năng này là nền tảng cho sự tồn tại và phát triển của ngân hàng, thông qua lợi nhuận từ chênh lệch lãi suất giữa khoản vay và tiền gửi. Hơn nữa, nó còn là cơ sở để ngân hàng thương mại tạo ra tiền tệ, qua đó mở rộng quy mô tín dụng trong nền kinh tế.
• Đối với nền kinh tế: Chức năng này giúp điều hòa dòng vốn từ những nơi dư thừa sang những nơi thiếu hụt, góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh và tăng trưởng kinh tế.

3.2 Trung gian thanh toán

Chức năng này cho phép ngân hàng thương mại thực hiện việc trích tiền từ tài khoản của khách hàng để thanh toán cho người thụ hưởng, hoặc ngược lại, nhận tiền vào tài khoản của khách hàng. Chức năng này mang lại nhiều lợi ích, bao gồm:

• Đối với khách hàng: Giúp họ thực hiện thanh toán một cách nhanh chóng, an toàn và hiệu quả, từ đó tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro trong giao dịch.
• Đối với ngân hàng: Tạo điều kiện thu hút nguồn vốn tiền gửi thông qua việc cung cấp dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt chất lượng cao, từ đó gia tăng tính cạnh tranh và khả năng phục vụ khách hàng.
• Đối với nền kinh tế: Chức năng này thúc đẩy lưu thông hàng hóa, góp phần vào tăng trưởng kinh tế, nâng cao hiệu quả của quá trình tái sản xuất xã hội, đồng thời giảm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, giúp tiết kiệm chi phí liên quan đến việc quản lý tiền mặt.

3.3 Chức năng tạo tiền

Nhằm đạt được mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận, ngân hàng thương mại thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế thông qua các hoạt động tín dụng và thanh toán. Với vai trò là trung gian tín dụng, ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được để cấp tín dụng. Số tiền này sau đó được đưa vào nền kinh tế thông qua việc mua sắm hàng hóa, trong khi những khách hàng có số dư tài khoản có thể tiêu dùng thông qua các phương thức thanh toán như thẻ tín dụng, chuyển khoản, và các hình thức khác.

Ngân hàng - Nơi tạo ra dòng chảy của tiền

4. Phân loại ngân hàng thương mại

Ngành ngân hàng thương mại đang ngày càng phát triển và đa dạng hóa, phản ánh sự tiến bộ trong hệ thống tài chính và nhu cầu ngày càng tăng của thị trường. Dưới đây là một cái nhìn tổng quan về các loại ngân hàng thương mại hiện có.

4.1 Ngân hàng thương mại Quốc doanh (State-owned Commercial Bank)

Đây là loại hình ngân hàng được thành lập bằng 100% vốn ngân sách nhà nước. Hiện nay, các ngân hàng thương mại Quốc doanh tại Việt Nam đã phát hành trái phiếu để huy động vốn, phù hợp với xu thế hội nhập tài chính toàn cầu. Ngoài ra, họ cũng thực hiện cổ phần hóa nhằm tăng cường sức cạnh tranh với các ngân hàng cổ phần và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.

4.2 Ngân hàng liên doanh (Joint Venture Commercial Bank)

Ngân hàng này được hình thành từ sự hợp tác giữa ngân hàng thương mại nước ngoài và ngân hàng thương mại trong nước thông qua việc góp vốn. Mọi hoạt động của ngân hàng liên doanh phải tuân thủ pháp luật Việt Nam.

4.3 Ngân hàng thương mại cổ phần (Joint Stock Commercial Bank)

Đây là ngân hàng được tổ chức theo hình thức công ty cổ phần. Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cổ đông cá nhân hoặc pháp nhân chỉ được sở hữu một số cổ phần nhất định. 

4.4 Chi nhánh ngân hàng nước ngoài (Branch of Foreign Bank)

Chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thành lập và hoạt động theo pháp luật nước ngoài, có thể mở chi nhánh tại Việt Nam nhưng phải tuân thủ sự giám sát của pháp luật Việt Nam.

4.5 Ngân hàng thương mại 100% vốn nước ngoài (Wholly Foreign-owned Commercial Bank)

Loại ngân hàng này được thành lập tại Việt Nam với 100% vốn điều lệ thuộc sở hữu nước ngoài, trong đó ít nhất một ngân hàng nước ngoài sở hữu trên 50% vốn điều lệ. Ngân hàng thương mại 100% vốn nước ngoài có thể được thành lập dưới hình thức công ty TNHH một thành viên hoặc từ hai thành viên trở lên, với điều kiện có pháp nhân Việt Nam và trụ sở chính tại Việt Nam.

Dựa vào chiến lược kinh doanh

4.6 Ngân hàng bán buôn (Wholesale Bank)

Tập trung cung cấp các dịch vụ tài chính cho tổ chức, doanh nghiệp lớn và các ngân hàng khác. Những ngân hàng này thường có các sản phẩm và dịch vụ tài chính phức tạp, phù hợp với nhu cầu của các khách hàng doanh nghiệp.

4.7 Ngân hàng bán lẻ (Retail Bank)

Tập trung vào việc cung cấp dịch vụ tài chính cho cá nhân và hộ gia đình, bao gồm tiết kiệm, cho vay, thẻ tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác. Đối với nhóm khách hàng này, ngân hàng thường cung cấp các sản phẩm tài chính đơn giản và tiện lợi.

Dựa vào tính chất hoạt động

4.8 Ngân hàng kinh doanh tổng hợp

Cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính, bao gồm tiết kiệm, cho vay, thanh toán, quyết toán và nhiều dịch vụ khác cho cả cá nhân và tổ chức. Loại ngân hàng này thường có mạng lưới rộng lớn và khả năng phục vụ nhiều đối tượng khách hàng khác nhau. 

4.9 Ngân hàng chuyên doanh

Tập trung vào một lĩnh vực kinh doanh cụ thể, chẳng hạn như ngân hàng thương mại nông nghiệp, ngân hàng thương mại công nghiệp, ngân hàng thương mại dịch vụ, và nhiều lĩnh vực khác. Những ngân hàng này thường có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực mà họ phục vụ, từ đó mang lại giá trị gia tăng cho khách hàng.

5. Ngân hàng thương mại tiêu biểu Việt Nam

Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải Việt Nam (MSB) , được thành lập vào năm 1991, đã khẳng định vị thế của mình là một trong những ngân hàng thương mại hàng đầu tại Việt Nam. Với tầm nhìn trở thành ngân hàng dẫn đầu trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, MSB cung cấp một loạt sản phẩm đa dạng, từ tài khoản tiết kiệm, vay tiêu dùng và vay mua nhà cho đến thẻ tín dụng, đáp ứng nhu cầu của khách hàng cá nhân. Đối với các doanh nghiệp, ngân hàng cũng mang đến nhiều dịch vụ tài chính như cho vay thương mại và bảo lãnh ngân hàng.

Xem thêm các sản phẩm của ngân hàng MSB: 

• Tiền gửi có kỳ hạn trực tuyến - Ngân hàng MSB
• Vay tiêu dùng không tài sản bảo đảm dành cho Khách hàng thu nhập từ lương
• Vay mua nhà thổ cư - Mua nhà thảnh thơi - Ngân hàng MSB

Với mạng lưới chi nhánh trải rộng khắp cả nước, MSB luôn chú trọng ứng dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động của mình, phát triển các dịch vụ ngân hàng điện tử tiện ích để phục vụ khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, ngân hàng còn tích cực tham gia vào các hoạt động cộng đồng, thể hiện trách nhiệm xã hội và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Ngân hàng thương mại MSB - lựa chọn hàng đầu của bạn

Nhờ những nỗ lực không ngừng nghỉ, MSB đang từng bước vững vàng trên con đường trở thành một trong những lựa chọn hàng đầu cho khách hàng cá nhân và doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính ngân hàng tại Việt Nam.